تصمیم گیری چند معیاره یا چند شاخصه چیست؟

تصمیم گیری چند شاخصه چیست یا چند معیاره دارای مفاهیمی است که از بین شاخص ها و گزینه های مختلف قدرت انتخاب دارد. به این نوع از تصمیم گیری، چند معیاره نیز می گویند. این مدل از تصمیم گیری ویژگی هایی دارد که آن را به دو دسته ی مدل‌های جبرانی و مدل‌های غیرجبرانی تعریف می شود. لازم به ذکر است که در بسیاری مباحث و موضوعات، تصمیم‌گیری دارای انواع مختلفی از معیارها با ساختاری گوناگون است. گاهی این معیارها مقابل یک دیگر هستند و گاهی نیز با یک دیگر در تعارض نمی باشند. استفاده از مدل های تصمیم گیری چندمعیاره بهترین پاسخ برای حل این مشکل است.
در اکثر مباحث، تصمیم‌گیری ها وقتی درست است که برپایه ی چندین معیار یا شاخص می باشد. قابل ذکر است که معیارها در انواع کمی و کیفی وجود دارند. در مدل های تصمیم‌گیری چند معیاره به جای اینکه، استفاده از یک معیار در این حوزه از چند معیار تصمیم گیری استفاده می شود

مدل های جبرانی و غیرجبرانی

با توجه به اینکه تصمیم گیری چند شاخصه چیست و یا در حوزه چند شاخصه ، می توان آن را به دو دسته جبرانی و غیر جبرانی دسته بندی کرد. تصمیم گیرنده در روش جبرانی می خواهد به تبادل بین معیارها و شاخص ها بپردازد. در واقع این موضوع نشان می دهد که تغییری در یک مقادیر و یک معیار می‌تواند توسط مقادیر معیارهای دیگر تعریف شود. در مدل‌های غیر جبرانی تعریف متفاوت است به این معنی که تصمیم گیرنده به تبادل بین معیارها نمی پردازد.
در جواب اینکه تصمیم گیری چند شاخصه چیست باید بگوییم که در مدل جبرانی، تصمیم‌گیرنده قصد دارد که به تبادل بین معیارهای خود بپردازد. در واقع در مدل های چند شاخه تبادل بین شاخص‌ها صورت می‌گیرد و تعامل نیز در بین آن ها با توجه به مدل تصمیم برقرار می شود. به این منظور که تغییرات در یک شاخص توسط تغییری مخالف (در جهت عکس) در شاخص یا شاخص‌های دیگر جبران می‌شود.
اکثر مدل های تصمیم گیری چندشاخصه در نوع مدل‌های جبرانی است. در این روش‌ها براساس ماتریس تصمیم و اوزان معیارها به اولویت‌بندی و انتخاب گزینه بهینه پرداخته می‌شود. استفاده از روش‌های جبرانی در تحلیل اطلاعات حاصل از ماتریس تصمیم‌گیری مفیدتر است و از دقت ریاضی برخوردار می‌باشد. از روش‌های غیرجبرانی بخاطر الگوریتم ساده و انعطاف‌ناپذیری کمتر استفاده می‌شود.
تصمیم گیری چند شاخصه چیست و چه رابطه ایی با فرایند تحلیل سلسله مراتبی دارد؟
این فرایند توسط دکتر توماس ساعتی در دهه ۱۹۸۰ بیان گردید. از این راه هکار تصمیم گیری، برای انتخاب بهترین جواب براساس تعدادی معیار سنجیده و انتخاب می شود. قابل ذکر است که چنانچه بخواهید به این مدل وزن دهی ببخشید، بهتر است که از این معیار ها استفاده کنید .
در این مدل، مقیاس های زوجی، ویژگی مهم تصمیم‌گیری و تعیین وزن عناصر هستند. بهتر است که به این نکته توجه داشته باشید که درجه اطمینان به مقایسه‌ها با محاسبه نرخ ناسازگاری کنترل و تنظیم شود. اگر از نظرات جمعی از کارشناسان استفاده شود باید روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی گروهی را به کار برد. قابل ذکر است که محاسبات دقیق این روش ذکر شده در نرم‌افزار اکسل، اکسپرت چویس و سوپردسیژن صورت می گیرد.

روش‌های تصمیم گیری چند شاخصه و یا چند معیاره

اکثر روش‌های تصمیم‌گیری چندشاخصه برپایه ی یک ماتریس تصمیم صورت می گیرد. مفهوم ماتریس تصمیم، در واقع ماتریسی است که در آن به یک سری گزینه ها با توجه به یک سری معیار های ازپیش تعین شده، اولویت داده می شود . این مزایا می‌تواند براساس مقادیر کمی و واقعی یا با توجه به پرسشنامه هایی که از قبل آماده شده است، تعلق بگیرد .

روش ساو

در خصوص پاسخ به این سوال که، تصمیم گیری چند شاخصه چیست باید گفت، این مدل در تصمیم گیری چند شاخصه، که به آن روش وزن‌دهی افزایشی ساده می گویند و یا به اختصار به عنوان، آسان ترین روش تصمیم‌گیری چندشاخصه است.

روش تاپسیس

تکنیک TOPSIS مخفف Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution است که به معنی روش‌های ترجیح است که بر پایه ی شباهتی به راه حل ایده‌آل می باشد. این روش بسیار با ارزش بوده است و به صورت تاپسیس خاکستری و تاپسیس فازی هم می تواند انجام گیرد. نرم افزار تاپسیس نیز در اینجا کاربرد دارد.

روش ویکور

مدل VIKOR در واقع حرف اختصاری عبارت صربی Vlse Kriterijumsk Optimizacija Kompromisno Resenje یکی از مدل‌های تصمیم‌گیری چند معیاره است که برای انتخاب برترین گزینه به کار گرفته می شود. مقایسه روش ویکور و تاپسیس برای درک بهتر این داستان ارائه می شود.در این بین روش ویکور فازی نیزاهمیت فراوانی دارد .

روش ارسته

ORESTE مخفف عبارت Organisation, Rangement Et Synthese de donneeَs Relationnelles است. که یکی از مدل های تصمیم گیری چند منظوره است.

روش الکتره ELECTERE

تکنیک ELECTER سرواژه عبارت Elimination et Choice in Translating to Reality به معنی «انتخاب حذفی در ترجمه به واقعیت» است.

روش پرومته PROMETHEE

روش پرومته PROMETHEE که در واقع مخفف عبارت Preference Ranking Organization METhod for Enrichment Evaluations, PROMETHEE به معنی «روش سازماندهی به رتبه‌بندی ترجیحی جهت ارزیابی بهتر» است. در جهت حل مسائل و مفاهیم در این روش از نرم‌افزار ویژوال پرومته در طی مسیر به کار برده می شود.

روش دیمتل DEMATEL

در رابطه با تصمیم گیری چند شاخصه چیست و تکنیک دیمتل DEMATEL باید گفت که، مدلی است که برای الگوی روابط درونی میان اجزای یک مورد در این حوزه است. از پرسشنامه تکنیک دیمتل DEMATEL برای گردآوری داده‌ها استفاده می‌شود. این روش شباهت زیادی به مدل سازی ساختاری-تفسیری (ISM) دارد.

مدل های تصمیم گیری چند شاخصه جدید

• روش سوارا SWARA
• روش بهترین-بدترین
• روش کوپراس COPRAS
• روش کوداس CODAS
• روش واسپاس WASPAS
• روش آراس ARAS
• روش کریتیک CRITIC

کلام آخر

همان طور که در مقاله بالا در خصوص تصمیم گیری چند شاخصه چیست، گفته شده که، تصمیم‌گیری مهم ترین ویژگی و وظایف مدیریت است و موجب می شود که تحقق اهداف سازمانی به خوبی شکل بگیرد. به شکلی که از دیدگاه یکی از کارشناسان حوزه تصمیم‌گیری به نام هربرت سایمون که در تعریف تصمیم گیری می گوید، تصمیم‌گیری نوعی جوهر اصلی از سطوح مدیریت است. در واقع یکی از تکنیک‌های اساسی و مهم تصمیم‌گیری، استفاده از داده‌های کمی تصمیم‌گیری چند معیاره است که در این جا از اهمیت خاصی برخوردار است.
پس در نتیجه این موضوع که تصمیم گیری چند شاخصه چیست و مدیر چه تعاملی با آن دارد، می توان گفت که مدیر با استفاده از تکنیک‌های تصمیم‌گیری چند معیاره این امکان را دارد که با در نظر گرفتن معیارهای متفاوت در حوزه تصمیم‌گیری که ممکن است در تعرض با یک دیگر قرار بگیرد، به طریق منطقی تصمیم سازی نماید. همان طور که گفته شد تصمیم‌گیری چندمعیاره به دو دسته تصمیم‌گیری چندشاخصه و تصمیم‌گیری چندهدفه است که در بالا توضیحات آن داده شد وهمچنین می توانید در سایت استاد ماهان تیموری مقالات مرتبط با این موضوع را به طور کامل و دقیق مطالعه فرماید.