سلام ماهانی عزیز امروز می‌خواهیم با هم بررسی کنیم که مفهوم اعتماد به نفس چیست و چطور می‌توانیم عزت نفس خودمان را افزایش دهیم؟
یکی از کلیدی ترین مهارت‌هایی که همه ما برای موفق شدن به آن نیاز داریم داشتن اعتماد به نفس و به طبع آن داشتن عزت نفس است. فارغ از این که تعریف شما از موفقیت چیست؟ درک مفهوم اعتماد به نفس و عزت نفس به شما کمک خواهد کرد که بتوانید زندگی خود را ارتقا بدهید و عنوان کاپیتان کشتی زندگی خود، به طور کامل کنترل کامل زندگی خود را در دست بگیرید و در دریاهای پر تلاطم زندگی به سوی جزیره اهداف خود حرکت کنید و سرانجام به آن برسید.
اعتماد به نفس چیست؟
قبل از اینکه اعتماد به نفس را تعریف کنیم و با مفهوم آن آشنا شویم بهتر است که ابتدا عزت نفس را تعریف کنیم چون که اعتماد به نفس زیر شاخه عزت نفس به حساب میآید.
شما یک ساختمان را در نظر بگیرید که از دو قسمت تشکیل شده است: نما و زیر بنا و استخوان بندی. نمای زیبا بدون داشتن زیربنای قوی نمی‌تواند امنیت اعضای ساختمان را برقرار کند، همچنین اگر زیربنا قوی باشد و شکل و شمایل خانه زیبا نباشد به راحتی به فروش نخواهد رسید و دارنده آن احتمالا مجبور شود که به قیمت پایین‌تر در بازار به فروش برساند.
اعتماد به نفس هم مانند ساختمان است و از دو قسمت تشکیل شده است. فقط باید توجه داشته باشید که عزت نفس به صورت لحظه‌ای بررسی نمی‌شود، شاید در آن واحد یک اتفاقی بیوفتد که عمیقا احساس کنید که انسان بی فایده‌ای هستید و بی هدف در حال حرکت هستید و شاید هم در اثر انجام دادن یک کاری واقعا از ته دل به خودتان و اینکه هنوز وجود دارید افتخار کنید و از بودن خودتان احساس رضایت کنید. ولی همانطور که گفتیم عزت نفس به صورت لحظه‌ای بررسی نمی‌کنیم بلکه عملکرد خودمان در دراز مدت در نظر می‌گیریم و تمام تلاشمان این است که بتوانیم این لحظه‌های کوچک را در کنار هم قرار دهیم و سعی کنیم این لحظات کوچک جنبه مثبتی داشته باشند و ما با تجربه کردن آنها بیشتر احساس ارزشمندی کنیم. و اما آن دو عامل تعیین کننده عزت نفس که باید در دراز مدت به آنها توجه کنیم تا بتوانیم عزت نفس خود را ارتقا دهیم، داشتن احساس ارزشمند بودن و احساس توانمندی است.
احساس ارزشمندی: احساس ارزشمندی یعنی این که ما چقدر خودمان را دوست داریم و چقدر به خودمان باور داریم؟ حالمان با خودمان چطور است و آیا باور داریم که ما به این دنیا آمده‌ایم که کار بزرگی انجام دهیم و برای خلقت ما دلیلی وجود داشته است و همچنین فقط از ما یک عدد در دنیا وجود دارد؟ چقدر اشتباه خود را می‌بخشید؟ در خلوت خودتان چطور با خودتان صحبت می‌کنید؟ جواب‌های شما به این سوالات نشان دهنده آن است که شما چقدر احساس ارزشمندی می‌کنید. اگر شما مدام در حال سرزنش کردن خود باشید و به خاطر اشتباهاتی که در گذشته مرتکب شده‌اید مدام احساس ناراحتی کنید، اگر شما خودتان را با دیگران مقایسه کنید و احساس کنید که شما کافی نیستید و دیگران بسیار از شما بهترند و اگر قدر زمان خودتان را ندانید و آن را به بطالت بگذرانید و بی هدف فقط شب را صبح کنید یعنی یکی از پارامترهای عزت نفس شما پایین است و باید سعی کنید که هرچه سریع‌تر خودتان را ارتقا بدهید ولی در مقابل اگر در خلوت با صمیمیت با خود حرف بزنید و عمیقا احساس ارزشمندی کنید و به جای سرزنش کردن خود بابت گذشته، سعی کنید خودتان را ببخشید و اشتباهات خود را جبران کنید عواملی هستند که از آنها می‌توانیم متوجه شویم که شما واقعا احساس ارزشمندی می‌کنید.
احساس توانمندی: پارامتر دوم که سازنده عزت نفس شماست این است که چقدر توانمندی دارید و چقدر در مهارت‌هایی که آنها را یاد گرفته‌اید مهارت دارید. برای مثال شما شغل شما آشپزی است و انواع غذاها را می‌توانید درست کنید به طوری که تمام مشتری‌ها از مزه آن راضی هستند و مدام هر روز تلاش می‌کنید که خودتان را ارتقا دهید مثلا بتوانید سرعتتان را در پختن غذاها بیشتر کنید و یا مزه آنها را بهتر کنید طوری که مشتریان به جای رضایت داشتن از غذا، آن را به عنوان یک غذای خارق العاده بشناسند و به تمامی دوستان خود معرفی کنند. این یعنی اینکه شما نه تنها مهارت آشپزی را به خوبی بلدید بلکه هر روز درحال ارتقا خودتان هستید. یکی از اتفاقات مهمی که در اینکه شما احساس توانمندی کنید تاثیر می‌گذارد این است که شما در زمینه‌ای که به آن علاقه دارید و با انجام آن هم حال درونیتان خوب است و هم احساس ارزشمندی می‌کنید، مهارت کسب کنید و روز به روز تلاش کنید که آن را ارتقا بدهید.
البته همانطور که گفتیم قرار نیست که شما در آن واحد با رعایت این دونکته عزت نفس خودتان را ارتقا دهید، بلکه شما قرار است سعی کنید از الآن تا آخرین لحظه زندگیتان این دو مورد را رعایت کنید و حواس و وقت خود را به آن اختصاص دهید تا که عزت نفس شما روز به روز بیشتر شود. همچنین در این مسیر گاهی ممکن است شما عزت نفس خود را از دست بدهید ولی همانطور که فرایند عزت نفس لحظه‌ای نیست و این فرایند به زمان نیاز دارد، فقط باید شما سعی کنید تعداد دفعاتی که شما احساس عزت نفس می‌کنید از تعداد دفعاتی که احساس می‌کنید فرد بی ارزشی هستید بیشتر باشد.
توجه داشته باشید برای اینکه عزت نفستان افزایش پیدا کند باید سعی کنید که هر دو مورد را با هم افزایش دهید و برای مثال اگر عمیقا احساس ارزشمندی کنید و با خودتان مهربان باشید ولی مهارتی نداشته باشید که درآن احساس توانمندی کنید و سعی کنید خودتان را ارتقا دهید نمی‌توانید به طور کامل عزت نفس را تجربه کنید و بالعکس.
چرا عزت نفس خود را زیاد کنیم:
یکی از مهم‌ترین دلایلی که ما باید عزت نفس خودمان را افزایش دهیم، انتقاد دیگران است. طبق تحقیقات انجام شده افرادی که عزت نفس پایین دارند در برابر انتقاد دیگران خیلی زود ناراحت می‌شوند و از ادامه مسیر ناامید می‌شوند. در چند سال اخیر با گسترش شبکه‌های اجتماعی، فضایی به وجود آمده است که هرکس به راحتی می‌تواند از دیگران انتقاد کند و اگر ما عزت نفس خود را بالا نبرده باشیم و یاد نگرفته باشیم که محکم باشیم، وقتی که مورد انتقاد دیگران قرار بگیریم احتمال شکستن و ناامید شدن ما بسیار زیاد خواهد شد. پس برای دوام آوردن تا رسیدن به هدف در این دریای طوفانی باید کشتی خود را به ابزار عزت نفس مجهز کرد و در کل تقویت عزت نفس در قسمت‌های مختلف زندگی از روابط عاطفی‌مان گرفته تا مشکلاتی که در محل کار برایمان پیش میآید تاثیر مثبتی دارد.
عزت نفس چه تفاوتی با اعتماد به نفس دارد؟
همانطور که گفتیم، عزت نفس یعنی همزمان هم احساس ارزشمندی و احساس توانمندی داشته باشید. با توجه به این تعریف می‌توان گفت که اعتماد به نفس زیر شاخه عزت نفس به حساب میآید. اگر بخواهیم برای اعتماد به نفس تمرین جداگانه در نظر بگیریم باید بگوییم که هر کس که به توان و توانمندی‌های خودش اعتماد داشته باشد و آن توانمندی و مهارت را به خوبی انجام دهد یعنی اعتماد به نفس دارد.
اعتماد به نفس بر خلاف عزت نفس که به صورت کلی بررسی می‌شود، به صورت موردی بررسی می‌شود. تصور کنید که شغل شما تدریس است و در دبیرستان ریاضی درس می‌دهید، شما مدام تلاش می‌کنید که روان درس بدهید که همه دانش‌آموزان متوجه درس بشوند. همچنین شما سعی می‌کنید که تمام نکات تستی را به دانش آموزان تدریس کنید و مهارت تست زنی را به آنها آموزش دهید، در این صورت می‌توان گفت که شما در تدریس ریاضی اعتماد به نفس زیادی دارید. شاید شما در درس فیزیک اعتماد به نفس نداشته باشید و یا در مذاکره کردن اعتماد به نفس نداشته باشید چون که در آنها احساس توانمندی نمی‌کنید. پس ما اعتماد به نفس را به صورت موردی و در مواردی که شما در انجام دادن آنها احساس توانمندی می‌کنید بررسی می‌کنیم. پس اینکه شما بتوانید با همه به راحتی ارتباط برقرار کنید و یا به راحتی بتوانید در جمع سخنرانی کنید، به اینم معنا نیست که شما اعتماد به نفس بالایی دارید بلکه به معنای آن است که شما توانمندی بالایی در برقراری ارتباط با دیگران و یا توانمندی بالایی در سخنرانی دارید و یا شاید در مکانیکی که هیچ تخصصی در آن ندارید اعتماد به نفس کمی داشته باشید.
عزت نفس : چطور می‌توانیم عزت نفس خود را افزایش دهیم؟
همانطور که قبلا هم اشاره کردیم عزت نفس یعنی داشتن احساس ارزشمندی و احساس توانمندی. در ادامه ابتدا راهکارهایی را به شما معرفی می‌کنیم که به وسیله آنها خواهید توانست احساس ارزشمندی خودتان را رشد دهید.
ارزش‌هایتان را پیدا کنید و طبق آنها رفتار کنید
زندگی بر مبنای ارزش‌هایتان به شما کمک خواهد کرد که عزت نفس خودتان را افزایش دهید. برای کلمه ارزش تعاریف زیادی وجود دارد ولی شاید ملموس‌ترین و بهترین آنها این باشد که ارزش اشتراک بین گفته‌ها، افکار، رفتار شما می‌باشد. یعنی اگر شما یک کاری را انجام دهید، فکرتان درگیر آن باشد و حرفش را با دیگران نیز بزنید، آن کار ارزش شما به حساب میآید. برای مثال اگر شما دوست داشته باشید که فرد راستگویی باشید و در کارتان صداقت داشته باشید و یا هر اتفاقی که برایتان افتاد راستش را بگویید، همچنان در صحبت با دوستان و همکارانتان از فواید راستگویی و … صحبت کنید، می‌توان گفت که صداقت جز ارزش‌های شما بوده است.
در هر لحظه که شما انتخاب می‌کنید بر اساس ارزش‌هایتان زندگی کنید، عزت نفستان زیادتر شد و هرچه این لحظه‌ها بیشتر باشد، عزت نفس شما در دراز مدت بیشتر رشد خواهد کرد و هر بار هم که بر خلاف ارزش‌هایتان زندگی کردید عزت نفس لحظه‌ای شما کم می‌شود.
به دستاوردهای خود فکر کنید
هرچه موفقیت‌هایی که کسب کرده‌اید بیشتر باشد، شما بیشتر احساس ارزشمندی خواهید کرد، و هر چه شکست‌های شما بیشتر باشد عزت نفس شما کاهش پیدا خواهد کرد. اگر در گذشته موفقیت‌هایی کسب کرده‌اید که سعی کنید در شرایط سخت به آنها فکر کنید اگر هم که در گذشته موفقیت زیادی نداشته‌اید، هیچ ایرادی ندارد سعی کنید از همین الآن دستاورد های خودتان را افزایش دهید. برای مثال تنظیم ساعت خواب، شروع ورزش و یا رژیم غذایی، یادگیری یک مهارت جدید، قبولی در یک آزمون با نمره بالا و … همگی جز مواردی هستند که می‌توانند جز دستاوردهای شما به حساب بیایند و احساس ازشمندی شما را افزایش دهند
نه گفتن را بیاموزید
گاهی اوقات دیگران از شما انتظاراتی دارند که شاید بر خلاف ارزش‌های شما است. مهارت و قدرت نه گفتن در این شرایط به شما کمک خواهد کرد که بر مبنای ارزش‌هایتان زندگی کنید و به طبع عزت نفس شما افزایش پیدا کرد.
قدر خودتان را بدانید و خودتان را با هیچکس مقایسه نکیند
شما همواره به یاد داشته باشید که فقط یک نسخه از شما در این دنیا وجود دارد و شما دارای استعداد‌های منحصر به فردی هستید که اگر آنها را کشف کنید و تمام تلاشتان را در راستای همان‌ها انجام دهید خواهید توانست که تاثیر بزرگی داشته باشید. و باور کنید که شما کافی هستید و اصلاً نیازی نیست که خودتان را با دیگران مقایسه کنید. شما در راستای اهدافتان حرکت می‌کنید و توانایی‌های خودتان را دارید و دیگران هم درراستای اهداف خودشان حرکت می‌کنند و آنها هم توانایی‌های خودشان را دارند، پس اصلاً لزومی ندارد که خودتان را با دیگران مقایسه کنید. مقایسه کردن خود با دیگران تاثیر بسیار مخربی بر روی احساس ارزشمندی شما می‌گذارد.
تا اینجا مواردی بررسی کردیم که شما با رعایت آنها می‌توانید احساس ارزشمندی خودتان را افزایش دهید.ِ حال نوبت به احساس توانمندی می‌رسد که باید آن را تقویت کنیم. همان طور که قبلا هم اشاره کردیم اعتماد به نفس زیر شاخه‌ای از عزت نفس است به این دلیل که اعتماد به نفس یعنی باور داشتن به توانمندی‌های خود و یکی از دو پارامتر موجود در مبحث عزت نفس هم داشتن احساس توانمندی بود. شما با احساس توانمندی خود نه تنها خواهید توانست که عزت نفس خود را افزایش دهید بلکه خواهید توانست اعتماد به نفس خودتان را نیز زیادتر کنید.
برای اینکار برنامه ریزی کنید که مهارت‌های مختلف که احساس می‌کنید به آنها علاقه دارید و یا در رشد شخصیت و یا درآمد شما نقش دارند فرا بگیرید و کمی وقت گذاشتن در آنها حرفه‌ای شوید.
در نهایت باید به شما بگوییم که افزایش عزت نفس و اعتماد نفس اتفاقی مستمر است و یک شبه اتفاق نمی‌افتد و هر هدفی که انتخاب کرده‌اید و هر تصمیمی گه می‌گیرید بر آن تاثیر می‌گذارد و شما باید در هر لحظه آگاهانه حواستان را جمع کنید که رفتارهایتان، افکار و گفتگوهای درونیان و صحبت‌هایتان با دیگران در راستایی باشد که موجب تقویت عزت نفس و اعتماد به نفس شما باشد.
سوالات متداول :
[sp_easyaccordion id=”116166″]
